Czy możesz zaufać swojemu wzrokowi przy ocenie kolorów?

Jaki jest kolor produktu i dlaczego nie jesteśmy co do niego zgodni?

Często trudno dojść do porozumienia w kwestii koloru produktu. Wszyscy pamiętamy zacięte dyskusje na temat koloru tej słynnej sukienki – jest biało-złota czy niebiesko-czarna? Dlaczego nie jesteśmy zgodni w tym temacie? Dlaczego dzieje się tak, że patrzące na przedmiot/kolor różne osoby, opisują go w inny sposób? Dlaczego wydrukowany plakat wygląda w domu inaczej niż wyglądał w drukarni? No cóż, ma na to wpływ kilka czynników. Na początku prześledźmy kilka możliwych przypadków i ustalmy co widzi nasz mózg.

1) Efekt kameleona

Która grupa czerwonych i zielonych kwadratów wydaje się być ciemniejsza na poniższej ilustracji?

W rzeczywistości kwadraty mają ten sam kolor.

Nasze oczy mogą nas zmylić, szczególnie wtedy kiedy zmienia się tło. Zastanów się, jakiego używasz tła do oceny i postrzegania kolorów? Czy jest ono zawsze takie samo? A może czasami oglądasz przedmioty na białym blacie swojego biurka a innym razie na ciemnym blacie stołu konferencyjnego? Postaraj się i dokonuj oceny produktów i kolorów na jednolitym, neutralnym tle. Zbuduj i wykorzystuj jedno i to samo miejsce do oceny i postrzegania barw.

2) Kontrast równoczesny

Czy wszystkie zielone kropki mają taki sam odcień?

Odpowiedź brzmi - tak.

To złudzenie optyczne polega tym, że jasność i barwa obserwowanego obiektu (w tym wypadku zielonej kropki) zależy od tła, na którym obiekt jest umieszczony. Kropka na czarnym tle, wydaje się jaśniejsza od kropki na białym tle, w rzeczywistości, wszystkie kropki z powyższego przykładu są identyczne. Weź to pod uwagę przy wzrokowej ocenie własnych norm i próbek produkcyjnych i zastanów się jakiego używasz tła. 

3) Asymilacja barwna

Asymilacja barwna jest efektem odwrotnym do kontrastu równoczesnego. Które żółte tło wydaje się ciemniejsze i cieplejsze?

Kolor żółty pod czerwonymi pasami wydaje się cieplejszy niż ten sam żółty kolor po niebieskimi pasami.

4) Kontrast następczy

Do tej pory wszystkie efekty były natychmiastowe. Inne efekty są związane ze zmęczeniem czopków w oczach. Zatrzymaj wzrok na czarnej kropce przez 5 sekund, spójrz w dół, a następnie kontynuuj patrzenie.

Wpatrując się w pomarańczowy wzór przez kilka sekund, a następnie przesuwając wzrok na puste pole, zobaczysz powidok w odwróconych kolorach.

Co to wszystko dla Ciebie oznacza?

Oznacza to, że wzrokowa ocena barw lub wykorzystywanie do oceny barw wyłącznie ludzi wiąże się z pewnymi ograniczeniami:

• Wzrokowa ocena barw jest subiektywna.
• Osoby obserwujące widzą kolory w różny sposób, zatem posiadają różne opinie na temat barw.
• Różnice kolorystyczne trudno ująć ilościowo i przekazać.
• Należy wziąć pod uwagę wiele zmiennych, takich jak intensywność oświetlenia, kąt widzenia, kolor tła i jakość źródła światła.

Poza tym istnieją także inne czynniki, które mają wpływ na postrzeganie barw, np.:

• 1 na 12 mężczyzn (8%) błędnie postrzega barwy, co wynika z występującego u nich pojedynczego chromosomu X.
• 1 na 250 kobiet błędnie postrzega barwy (0,4%).
• Najbardziej powszechne zaburzenie rozpoznawania barw dotyczy częściowo barwy zielonej.
• Ślepota barw występuje bardzo rzadko, tylko u 1 na 33.000 osób. U osób cierpiących na ślepotę barw, zwaną achromatopsją, występuje brak wszystkich trzech receptorów.

Istnieje jeszcze jeden powód – metameryzm.

Mówimy o metameryźmie, gdy dwie próbki wydają się być takie same przy oświetleniu dziennym, ale różnią się w innych warunkach oświetlenia, np. w świetle fluorescencyjnym, przy oświetleniu żarowym lub LED.

Zapewne zastanawiasz się teraz, czy istnieje sposób na pokonanie tych ograniczeń w ocenie barw. Mam dobrą wiadomość – jest to możliwe:

• Odpowiedni dobór źródła światła:
  a. Należy zastosować uznane normy branżowe, jeżeli zostały określone ALBO należy wybrać źródła światła odpowiednie do konkretnych zastosowań.
  b. Należy ustalić używanie przez wszystkich takich samych źródeł światła i procedur w całej organizacji QC.
• Posługiwanie się urządzeniami do pomiaru i opisu barwy takimi jak spektrofotometry i spektrokolorymetry (temat na dalsze rozprawy)

Rozwiązaniem są specjalnie przygotowane urządzenia, które zapewniają stałe, powtarzalne, znormalizowane a więc zgodne z powszechnie obowiązującymi normami, źródła światła. Podświetlarki albo inaczej mówić kabiny oświetleniowe, to produkty, których celem jest umożliwienie użytkownikowi zbudowanie własnego systemu do poprawnej i właściwej oceny barw wydruków i przedmiotów.

kabina oświetleniowa Just Normlicht z 5 źródłami światła

Wiodący producenci, tacy jak niemiecki Just Normlicht czy amerykański GTI oraz Pantone / X-Rite, mają w swojej ofercie szeroką gamę urządzeń dedykowanych dla prawie każdej branży i zastosowania. Nieważne czy jesteś producentem żywności, ubrań, mebli, przedmiotów pierwszej i drugiej potrzeby, ważne abyś decyzje o wyborze barwy i jej ocenie podejmował w kontrolowanych, zgodnych i powtarzalnych warunkach oświetleniowych

Produkty w/w producentów w naszym sklepie: https://wzorniki.eu/oswietlenie-kontrolne

W kolejnym wpisie z tej serii, poruszony zostanie temat źródeł światła (typy i zastosowanie) i oceny barwy.